رقابت سالم و چشم اندر چشمی و فساد

فرد در دامان خانواده پا به عرصهٔ وجود می‌گذارد و از دو یا سه سالگی، با برخورداری از قدرت تمیز خوب از بد، وارد چرخهٔ رقابت با اطرافیان می‌شود و پلّه پلّه رشد می‌کند تا به مهد کودک و کودکستان و دبستان و دبیرستان و دانشگاه و اجتماع می‌رسد و اگر رموز رقابت مثبت را آموخته باشد و جامعه هم بستر مساعدی برای شایسته‌گزینی و شایسته‌پروری و شایسته‌سالاری فراهم آورد و فرهنگ‌سازی کند، آنگاه رفته رفته مسیر توسعه و رشد و تعالی هموارتر می‌گردد.

در مقیاسی بزرگتر بین خانواده‌ها، مراکز آموزشی، سازمان‌ها، جوامع کوچک و بزرگ و کشورها نیز رقابت معنا و مفهوم ویژه دارد و همه در تلاشند تا از یکدیگر سبقت بگیرند و گاه پیمان‌ها و اتحادیه‌ها شکل می‌گیرد تا امکان موفقیت در رقابت بیشتر شود. البته کمتر اتفاق می‌افتد که منافع مسلّم هر یک از آن‌ها فدای منافع احتمالی جمعی‌شان گردد.

امروزه عرصهٔ رقابت بسیار گسترده و متنوع است و شاهد رقابت‌های ورزشی، علمی، فناوری، هنری، زیست‌محیطی، اقتصادی، سیاسی، بهداشتی، ادبی، صلح دوستی، توسعه‌ای و... هستیم و جوایزی، در داخل و خارج، برای آن در نظر گرفته شده و مراسمی برگزار می‌شود و برندگان معرفی می‌شوند.

رقابت ویروس و مداخله‌گرهای آسیب رسان دارد و فساد اداری و رانت‌خواری و اعمال سلایق عوامل قدرت یا صاحبان ثروت و رشوه و نفوذ در داوری و ارزیابی و قضاوت و... از جمله ویروس‌های رایج، به ویژه در کشورهای موسوم به جهان سوّم است، لذا امروزه ما مراکزی برای داوری و تعیین رتبه، در مورد سنجش رقابت‌پذیری کشورها در اقتصاد و کسب و کار و همچنین فساد و نظایر آن داریم که می‌توان به آن‌ها مراجعه کرد.

باور و اعتماد مردم نسبت به سلامت محیط‌های رقابتی و مصون بودنشان از فساد و نفوذ عوامل مداخله‌گر، مشوق ورود آنان به عرصهٔ رقابت و پیشرفت جامعه و تردید و بی‌اعتمادی آنان آسیب‌رسان و بازدارنده خواهد بود و فرار مغزها را در پی خواهد داشت.

بشر در ذات توفیق طلب و کمال‌جوست، چنان‌چه بستر مساعدی، برای رقابت، فراروی خویش ببیند نهایت سعی و تلاشش را برای موفقیت به کار خواهد گرفت و در غیر این صورت یا از رقابت کناره‌گیری می‌کند و یا وارد چرخهٔ فساد می‌شود.

کشور ما سال‌هاست که با دو نیروی کشندهٔ قوی، در دو جهت مخالف، می‌کوشد تا عرصهٔ سالمتری برای رقابت و اعتمادسازی و اعتباربخشی فراهم آورد و البته منافع عدّه‌ای در وجود مداخله‌گرهای مزاحم سالم‌سازی است، لذا آنان هم بیکار نیستند.

به اعتقاد من اگر نیروی قوی و محکمی که خواهان محیطی سالم و رقابتی عادلانه و بر اساس نرم‌های پذیرفته شدهٔ بین‌المللی در کلیهٔ عرصه‌هاست نبود، وضع از آن‌چه هست نیز به مراتب بدتر می‌شد و فساد پنهان و آشکار، عرض اندام وسیع‌تری می‌یافت.

باید چون سدّی محکم در مقابل فساد با هر توجیه و ظاهری ایستاد و خود و جامعه را فریب نداد، ایستادگی در مقابل فساد آسان نیست و حتمأ هزینه دارد ولی فراگیر شدن فساد هزینه‌ای به مراتب سنگین‌تر خواهد داشت.

مسیر پیشرفت و موفقیت در جامعهٔ ما ممکن است از نوع بزرگراه یا اتوبان نباشد ولی راه‌های باریکی می‌توان یافت که در اثر تلاش و صبر و مقاومت و امید و توکل، ما را به مقصد و مقصود برساند، ان شاالله.