A+ A A-

ارسنجان در نقشه‌ها و نوشته‌های تاریخی انگلیسی

همیشه این پرسش برایم مطرح بود که از نظر تاریخی کدام یک از دو تلفظ «ارسِنجان» و «ارسَنجان» ریشه‌دارتر و به واژه‌ای که این نام از آن برگرفته شده نزدیک‌تر است. هرچند که در گویش عادی روزمرهٔ مردم، نام شهر با کسرهٔ «س» تلفظ می‌شود، ولی از آن‌جا که در نوشته‌های فارسی به جا مانده از گذشته، معمولا از اعراب‌گذاری خبری نیست، فکر نمی‌کردم سندی مکتوب از گذشته‌ای دورتر به جای مانده باشد که این موضوع را مشخص کند. تا این که چندی پیش در سفری گذرم به فروشگاهی افتاد که بخشی برای نقشه‌های قدیمی داشت. چندین نقشهٔ تاریخی هم از خاورمیانه و ایران داشت که از قرن پانزدهم میلادی به بعد به دست نقشه‌کش‌های غربی و شرقی ترسیم شده بودند. همهٔ آن‌ها را نگاه کردم ولی اثری از ارسنجان روی هیچ‌کدام نبود، در حالی که بعضی از آن‌ها تعدادی از روستاهای نزدیک مانند کمین، مرغاب، سیوند و ... را نشان می‌دادند. حدس زدم چون بیشتر آن‌ها در مسیر راه اصلی قرار دارند بر روی نقشه آمده‌اند و احتمالا به همین دلیل باشد که نشانی از ارسنجان بر روی این نقشه‌ها نیست. ولی این سوال هم‌چنان برایم مطرح بود تا این که کنجکاوی باعث شد تا در اولین فرصت سری به کتاب‌خانهٔ موسسهٔ مطالعات آسیا و آفریقای دانشگاه هامبورگ بزنم تا شاید اطلاعات بیشتری پیدا کنم.

دنبالهٔ نوشته...

وقايع اتفاقيه و ارسنجان

« اين كتاب، در باره اوضاع ايران در سال‏هاى ١٢٩١ تا ١٣٢٢ گزارش‏هايى را در بر دارد كه آنها را فردى ايرانى و تابع انگلستان به انگيزه نگاهبانى از منافع دولت متبوع خود سامان داده است. دولت انگليس وى را بر «وكالت‏خانه» خود در شيراز گمارد و او از ديد قانونى و اخلاقى موظف بود كه منافع آن را پاس بدارد و گزارش‏هايى را از اوضاع اقليم فارس (ولايت‏هاى جنوبى ايران) گرد آورد و به كمك مأموران و «خُفيه نويسان» خود هر هفته يا هر ماه يك بار آنها را به سفارت انگلستان بفرستد تا وزارت خارجه اين كشور بر پايه گزارش‏هاى وى، اوضاع ايران (دروازه هند) را بپايد و مأمورانش را در اين باره آموزش دهد و امپراطورى استعمارى كشورش را پاسدارى كند، اما به هر روى او به پيشرفت و دگرگونى اوضاع ايران نيز دل بسته بود. حكومت انگليس بر پايه همين گزارش‏ها و آگاهى به نفرت ملت ايران از حكومت قاجار، در جنبش آنان براى برپايى عد الت‏خانه، پشتيبانيشان مى‏كرد و درهاى سفارت‏خانه‏اش را به روى آنان مى‏گشود تا با برافتادن آن حكومت رو به زوال و پيوستن به محرومانى كه به زودى به قدرت مى‏رسيدند، بر سفره آنان بنشيند و هم‏چنان محترم بماند. نام و نشان نويسنده اين گزارش‏ها، دانسته نيست. »

دنبالهٔ نوشته...

نفر بیست وپنجم پله

«تقسیمات کشوری در ایران، یعنی تقسیم کشور به ایالات، ولایات، استان‌ها و شهرستان‌ها و…، سابقهٔ طولانی از عهد باستان دارد. برآمدن هر نظام سیاسی همراه با ایجاد سازمان‌های اداری و سیاسی خاصی بوده است و این امر از دوران ماد و هخامنشی و تقسیم ایران به شهرها و ساتراپی‌ها تا پس از اسلام، که سازمان ولایات و ایالت به مرور در ایران شکل گرفت و گسترهٔ سترگ ایران به بخش‌های مختلفی تقسیم شد، با فراز و نشیب‌هایی پی گرفته شده است. در این میان، گاه حدود مرزها اندکی آن سوتر و این سوتر تغییر یافت؛ اما به‌ رغم این جابه‌جا شدن‌های فراوان، ساختارهای اصلی تقسیمات کشوری حفظ شد و ایران در پیکرهٔ اصلی خود همواره خراسان و سیستان، آذربایجان و کردستان، لارستان و فارس و… را در بر می‌گرفت. در نگاه کلی، نظام و ساختار تقسیمات کشوری در دوره‌های مختلف با تغییر حد و حدود و تعاریف همواره پابرجا بوده است ... »

دنبالهٔ نوشته...

عصر حجر


دوران پارینه‌سنگی یا « دوران کهن‌سنگی/ عصرحجر (Stone Age)/ عصر غارنشینی یکی از دوران‌های زندگی انسان و همزمان با ۱.۰۰۰.۰۰۰ سال تا ۱۵.۰۰۰ سال پیش. این دوران به دوره پارینه‌سنگی زیرین، دوره پارینه‌سنگی میانی و دوره پارینه‌سنگی بالایی تقسیم می‌شود . از عمر انسان و انسان‌نماها بر روی زمین حدود چهار میلیون سال می‌گذرد. در حالیکه زندگی اجتماعی انسان، پیشینه‌ای در حدود ده هزار سال دارد. اگر این زمان چهار میلیون ساله را به مقیاس کوتاه نماییم و آنرا تنها یکسال فرض کنیم، آنگاه می‌توان گفت که انسان ۳۶۴ روز از عمر یکساله خود را بصورت انفرادی و یا در دسته‌های متفرق اما نزدیک به هم سپری کرده و فقط در آخرین روز اسفندماه به زندگی اجتماعی روی آورده است.»

دنبالهٔ نوشته...

قدیمی ترین آداب و رسوم ثبت شده مردم ارسنجان


اشیای تاریخی، حامل بار اطلاعاتی بسیاری هستند که برای افراد معمولی جامعه، ارزشمند نیستند اما برای یک باستان شناس و یا مورخ تاریخ، بسیار حائز اهمیت می باشد. یک استخوان تاریخی، یک تکه پارچه پوسیده شده از هزاران سال پیش و یا در مورد بنا، یک تل باستانی، جنبه زیبایی و هنری خاصی ندارند بلکه دارای یک قدمت تاریخی می باشند که می توان با استفاده از علم روز، و بکارگیری دانش، اطلاعات بسیاری از دوران تاریخی را بیرون کشیده و دانش تاریخی بشر را افزایش داد. اشیا یافت شده در شهرمان اطلاعات زیادی از شیوه زندگی و فرهنگ قدیم به ما میدهند نوشته ذیل در خصوص یکی از قدیمی ترین شیوه شادی در مراسمهای آیینی و یا عروسی در ارسنجان است.

دنبالهٔ نوشته...

قلعه اکبر آباد

علی اکبر خان ملقب به معزالملک در حدود سال ۱۲۹۰ شمسی حاکم ارسنجان بود. در آن زمان لشنی ها اذیت می کردند و گاو های رعایا را می بردند. مالکان همام الدین مقداری زمین به حاکم می دهند تا قلعه ای بسازد و عده ای در آنجا سکنی گزینند تا یغما گران دیگر نتوانند دسبرد بزنند. قلعه ای ساخته شده و نامش را اکبر آباد گذشته شد. بتدریج حدود ۸۰ هکتار از زمین های همام الدین وابسته به قلعه شد. سپس قناتی از قبرستان ارسنجان تا اکبر آباد حفر وزمین ها را با آب قنات آبیاری کردند. مشهد علی نقی میرکی از طایفه میش مست کد خدایی قلعه را به عهده گرفت و ۱۰ خانوار در آنجا زندگی می کردند. این قنات تا اوایل ۱۳۶۰ جاری بود. در پایین دست ارسنجان پاکنه ای۱ حفر کرده بودند تا رهگذران و کشاورزان زمین های اطراف بتوانند از آب قنات استفاده کنند.۲ این قلعه  اکنون در ۳ کیلو متری ارسنجان واقع است و فاقد سکنه می باشد .

دنبالهٔ نوشته...

شقا و تیموران

«برخی از یادمان‌های (باستان) ارزش بسیاری نزد کارشناسان و باستان‌شناسان داشته و گشایشی در تاریخ و مطالعات فرهنگ ایران دارد. تَل تیموران ارسنجان که نمونه‌ای از این دست به شمار می‌آید و از آن با نام فرهنگ شقا تیموران نام برده شده است ... تَل‌های باستانی ارسنجان به ویژه تل تیموران مهم‌ترین سرچشمهٔ (منابع) شناخت فرهنگ‌های عیلامی در پارس (سرزمین‌های بلند) هستند ... تل تیموران از تپه‌های باستانی پیش از تاریخ است که از ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح وجود داشته است. این تپه در ارسنجان و در یک کیلومتری باختر (غرب) روستای کوشک جای گرفته است. در این تپه، گورهای وابسته به دوران پیش از تاریخ وجود داشته که بازمانده‌های مِفرغی زیادی مانند، انگشتر، گردنبند، سنجاق و تندیس‌‌های کوچک جانوران در آن دیده شده است. همچنین سفال‌هایی نقش شده به رنگ‌های خاکستری و سرخ که ارزش بسیاری نزد باستان‌شناسان دارد در این تل پیدا شده است. این تپه دارای اندازه‌ای ۲۰۰ در ۱۴۰ متر و بلندای ۶ متر است.  در سال ۱۳۳۱ تا ۳۹ به وسیلهٔ پرفسور لویی واندنبرگ پیدا و بررسی شد و در مُردادماه ۱۳۵۵ با شمارهٔ ۱۲۵۷ در سیاههٔ (فهرست) یادمان‌های ملّی ایران به ثبت رسید… سفال‌های به دست آمده در تل تیموران همانند سفال‌های به دست آمده در تپهٔ «کیان» و سفال‌های گورستان «الف تپه سیَلک» کاشان است.»

دنبالهٔ نوشته...

بانوی فرهنگ

 درآسمان پر فروغ ارسنجان همواره افرادی ظهور کرده‌اند که برگی از تاریخ را با نام خویش زینت داده‌اند و بی‌شک بانوی فرهنگ فارس اختری تابناک از این دیار است.

خانم سکینه آغازی درسال ۱۲۶۰ شمسی در شهر فرهنگی و دیرینه سال مردخیز و ادب‌پرور ارسنجان درخانه‌ای که از متموّلین ارسنجان بودند پا به عرصهٔ حیات نهاد.

پدرش حاج میرزا حسین خان و اجدادش حاج مصطفی خان (متوفی ۱۲۸۶ هـ.ق.) و حاج محمدحسین خان بودند و مادرش صاحب‌جان نام داشت.

دنبالهٔ نوشته...

یک شهر، یک محل

... انجمن شهر به ریاست حاج محمدکریم حسن‌شاهی (اسدالله اسکندری، نایب رییس؛ مرحوم خادم‌الحسینی، منشی؛ ولی‌محمّد سلطانی، منشی؛ حاج ابوالقاسم معظّم، عضو) در جلسه مورخه ۱۳۴۰/۱۲/۲۹ در موضوع اختلاف وارد شده و جهت حلّ مشکل تصمیماتی اتخاذ می‌نمایند. در ادامه، در جلسه‌ای که ۲۰ روز بعد منعقد می‌شود معتمدین، معمّرین و مشایخ شهر ارسنجان پیرو جلسهٔ فوق و دعوتنامه شهرداری در محل شهرداری حاضر و تصمیم می‌گیرند ...

دنبالهٔ نوشته...

فولاد و پولاد

«...در ارسنجان، نی‌ریز و شیراز هم کارخانه شمشیرسازی وجود داشت که پس از صفویه از بین رفته‌اند. از شمشیرهای ساخت این سه شهر اگر یافت شود به بهای طلا خریدار دارد ...»
خاطرات سفر به ایران، کنت ژولین دو روششوار

دنبالهٔ نوشته...
عضو این خبرخوان RSS شوید